درس 137:
یک شنبه 21/2/1404 هـ.ش مطابق با 13/ ذی‌القعدة/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
ثمّ: بدرستی جماعتی از متأخرین مرحوم شیخ مفید را متابعت کرده و قدم جای قدم او نهاده در آنچه ایشان ذکر کرده که توصیف به ثقات باشد علاوه اسم روّات و اینک بعضی کلمات متأخرین را بعنوان نمونه یادآور می شویم:
«قال علم الدین المرتضی علی بن جلال الدین عبدالحمید النسّابة الذی هو من علمائنا فی اوائل قرن الثامن فی کتابه “الانوار المضیئة” و ما اشتهر بین العامّة و الخاصّة انّ اصحاب الحدیث جمعوا اسماء الروّات من الثقات علی اختلافهم فی الآراء و المقالات فکانوا اربعة آلاف[1]».
و مرحوم شیخ طبرسی در باب پنجم کتابش بنام “اعلام الوری باعلام الهدی” در ذکر مناقب امام ششم(ع) چنین می نویسد:
«و لم ینقل عن احد من سائر العلوم ما نقل عنه فانّ اصحاب الحدیث قد جمعوا اسامی الروّات عنه من الثقات علی اختلافهم فی المقالات و الدیانات فکانوا اربعة آلاف رجل[2]».
فثمّ: به درستی بعضی متأخرین اکتفاء کرده اند به ذکر عدد روّات و شمار آنها از امام ششم(ع) بدون اینکه آنها را توصیف به ثقات کرده باشند مانند: مرحوم محقق در معتبر که فرموده:
«انتشر عنه من العلوم الجمّة فابهر به العقول الی ان قال: و روی عنه من الرجال ما یقارب اربعة آلاف رجل[3]».
و مانند: علامه حلّی در کتاب خلاصه در بخش دوّم ترجمه ابن عقده چنین نوشته:
«قال شیخ الطوسی: سمعت جماعة یحکون عنه انّه قال: احفظ مائة و عشرین الف حدیث باسانیدها و اذاکر بثلاثة مائة الف حدیث و له کتب ذکرناها فی کتابنا الکبیر منها: کتاب “اسماء الرجال” الذین رووا عن الصادق(ع) اربعة آلاف رجل اخرج فیه لکل رجل الحدیث الذی رواه، مات بکوفة سنة ثلاث و ثلاثین و مائة[4]».
***
[1]) انوار المضیئة مخطوط و الذریعة، ج2، ص442.
[2]) اعلام الوری، فصل 4، ص166-165.
[3]) المعتبر، ص6-5.
[4]) الخلاصة، ص204-203.