درس 112:
دو‌شنبه 22/11/1403 هـ.ش مطابق با 11/ شعبان/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
جهت اولی اینست که:
کثیری از این تضعیف شده ها از حیث عقیده و مذهب است نه از حیث روایت و خبر و اینگونه تضعیف مخالف صدق و وثاقتشان در حدیث نمی باشد درحالیکه اصحاب شیعه ملتزم می باشند به نقل از ثقات حتی اگر غیر امامی نیز باشند چه رسد به امامی.
جهت ثانیه اینست که:
کثیری از این تضعیف شده ها از مشایخ ثقات ثلاثه نمی باشند بلکه آنها اقران و اعدالشان اند و اینکه توهّم شده نقل روایت از آنها به سبب وجود لفظ عن بوده بجای واو.
جهت ثالثه اینست که:
بعضی از این تضعیف شده ها مشترک الاسم و النسب بوده چنانچه درباره ی عبدالله بن محمّد شامی خواندیم.
جهت رابعه اینست که:
بعضی از تضعیف شده ها به دلیل تعدیل دیگران مورد معارضه می باشند، هذا اوّلاً و ثانیاً: اتهام بعضی از این تضعیف شده ها بدون اثبات می باشند فلذا در حد اتهام باقی می ماند و ثالثاً: اغلب نقوض از وادی نسخ است نه از وادی تضعیف.
نتیجه اینکه:
این سه نفر که ابن ابی عمیر و صفوان و بزنطی باشند نزد اصحاب مقبول الروایة اند و به شهادت مرحوم شیخ طوسی لا یروون و لا یرسلون الّا عن ثقة درحالیکه شیخ طوسی رئیس طائفه امامیه است.
پوشیده نماند که شهادت مرحوم شیخ در این مقام کمتر از شهادت ابن قولویه و علی بن ابراهیم در اوّل کتابشان نمی باشد زیرا: این دو بزرگوار لا یرویان الّا عن ثقة بنابراین همانگونه که اخذ به شهادت این دو نفر واجب است اخذ به شهادت شیخ نیز واجب است مگر جایی که با نص دیگر تعارض کند که در آن صورت با تساوی توقّف می کنیم و با بودن رجحان احدهمای راجحه را اخذ می کنیم.
و بالجملة:
توقف منحصر است در مورد تعارض و لکن مواردی که سلیم از معارضه است اخذ می شود و در عین زمان روایات این سه نفر به اکثر کثیر از روایاتشان از ضعاف می باشد به قسمی که انسان رجالی مطمئن می شود که واسطه ی محذوفه در مراسیل از ثقات است نه از ضعاف و با توجه به کثرت مراسیل این سه نفر در کل ابواب فقه سبب می شود که فقیه رجالی اذعان پیدا کند به روایات اینان از ثقات هرچند که وجود ضعاف در بعضی موارد علم اجمالی را نفی نمی کند و لکن در این صورت شبیه شبه ی غیر محصوره می شود که اثری بر آن مترتب نمی شود و این علم اجمالی مانند علم اجمالی می شود به اخبار صحیحه ای که مطابق با واقع نمی باشد.
***