درس 74:
دو‌شنبه 21/8/1403 هـ.ش مطابق با 9/ جمادی الاولی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
امر ثانی و ثالث
امر ثانی از عنوان اوّل که اصحاب اجماع و بودن آن در قالب اصطلاح جدید است مورد بحث ماست و در این رابطه باید گفت که تعبیر از این هجده نفر به اصحاب اجماع امر جدید است که بین متأخرین حادث شده و در مقدمات کتب اعلام یا خاتمه های کتب رجالیه طرح گردیده و لکن مرحوم کشّی از این هجده نفر تعبیر کرده است به تسمیة الفقهاء از اصحاب صادقین یا اصحاب امام ششم تنها یا امام کاظم و رضا علیهم صلوات الله به آنچه که نام بردیم یادآوری نموده و شاید مرحوم کشّی از این تعبیرش در صدد تسمیه و اجماع فقهاء باشد از اصحاب این چهار امام؛ اصحابی که دارای شأن و منزلتی بودند که در غیر این هجده نفر نبوده و روشن نموده که احادیث فقهی شیعه به این چند نفر بطور اغلب منتهی می شوند، بنابراین فقه شیعه از این جماعت مأخوذ است به قسمی که با حذف این جماعت و روایات شان بساط فقه جمع خواهد شد و استوانه استنباط و اجتهاد خواهد شکست؛ اجتهادی که سبب حیات شیعه بوده در جمیع قرون و اعصار.
امر سوّم از عنوان اوّل که عدد اصحاب اجماع باشد و ابیات سیّد بحر العلوم در این امر باید گفت که تعداد اصحاب اجماع مطابق نقل کشّی هجده نفر هستند و این هجده نفر مورد اجماع عصابه بوده و مشهور دربین همه که این هجده نفر را به سه طائفه تقسیم می کنیم که هر طائفه شش نفرند به ترتیبی که ذکر می کنیم:
ستّه اولی: اصحاب صادقین هستند که عبارتند از:
- زرارة بن اعین.
- معروف بن خرّبوز.
- برید بن معاویة عجلی.
- ابو بصیر اسدی.
- فضیل بن یسار نهدی.
- محمد بن مسلم طائفی.
ستّه وسطی: اصحاب صادق(ع) اند که عبارتند از:
- جمیل بن درّاج.
- عبدالله بن مسکان.
- عبدالله بن بکیر.
- حمّاد بن عثمان.
- حمّاد بن عیسی.
- ابان بن عثمان.
ستّه اخری: اصحاب کاظم و رضایند که عبارتند از:
- یونس بن عبدالرحمن.
- صفوان بن یحیی بیّاع السابری.
- محمّد بن ابی عمیر.
- عبدالله بن مغیرة.
- حسن بن محبوب.
- احمد بن محمّد بن ابی نصر بزنطی.
این بود تمام هجده نفر که به اصحاب اجماع معروف اند.
***