درس 219:
شنبه 27/2/1404 هـ.ش مطابق با 19/ ذی‌القعده/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
و امّا دلیل بر قول مختار آیات باهرات است که به ترتیب یادآور می شویم:
مانند: آیه ی 63 سوره مبارکه نور که دلالت می کند بر امر بمعنای طلب و آیه این است: «فالیحذر الذین یخالفون عن امره ان تصیبهم فتنة او یصیبهم عذاب الیم»
و مانند آیه ی 154 سوره مبارکه آل عمران که دلالت دارد بر امری به معنای شیئ و آیه این است: «قل انّ الامر کلّه لله یخفون فی انفسهم ما لا یبدون».
و مانند آیه 210 سوره مبارکه بقره که دلالت دارد بر امری بمعنای شیئ و آیه این است: «و قضی الأمر و الی الله ترجع الامور».
و مانند آیه 159 سوره مبارکه آل عمران که دلالت دارد بر امری بنام شیئ و آیه این است: «و شاورهم فی الامر».
و همچنان بر قول مختار کتب لغت دلالت دارند مانند: مقاییس اللغة که می نویسد: امر بمعنای شیئ است و نفس عبارت این است: «الامر من الامور الی ان قال: هذا امر رضیته و امر ارضاه[1]»
و مانند لسان العرب که می گوید: امر به معنای شیئ است و نفس عبارت این است: «الامر واحد الامور الی ان قال: اموره مستقیمة[2]».
امر بمعنای شیئ و امر بمعنای طلب از هم فرق می شود به این صورت که: امر بمعنای شیئ بر “امور” جمع بسته میشود و امر بمعنای طلب بر “اوامر” و فرق دیگرش این است که: امر بمعنای شیئ جامد است و امر بمعنای طلب مشتق.
پوشیده نماند که جمع امر بمعنی الطلب که اوامر باشد جمع سماعی می باشد بر خلاف قیاس درحالیکه جمع قیاسی بر وزن امور بسته می شود زیرا: فعل بر فعول جمع بسته می شود قیاساً نه بر فواعل همان گونه که کسر جمع بسته می شود بر کسور نه بر کواسر و فحل بر فحول جمع بسته می شود نه بر فواحل و عشر بر عشور جمع بسته می شود نه بر عواشر. بنابراین اوامر جمع سماعی است و امور جمع قیاسی.
***
[1]) مقاییس اللغة، ص129 ماده امر.
[2]) لسان العرب، ج1، ص204 ماده امر.