(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس: 200:
شنبه 6/2/1404 هـ.ش مطابق با 27/ شوال/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
تفصیل مسئله
تفصیل مسئله تحت ارقامی بحث می شود.
رقم اوّل اینست که:
اگر بعضی ورثه بمیرد قبل از تقسیم ترکه میّت اولی قسمت را صحیحاً انجام می دهیم در اینجا اگر نصیب میّت ثانی به تقسیم نهوض داشت بدون کسر و انکسار تقسیم در هردو مسئله یا هردو فریضه صحیح است و مسئله اولی مثالش زوجه ای می باشد که از دنیا رفته و از وی زوج مانده و ابن و بنت و در موت دوّم که زوج باشد از وی نیز ابن مانده و بنت بنابراین فریضه اولی 12 می شود زیرا سهم زوج ربع است و نصیب ابن و بنت ثلث که حاصل ضرب 3 در 4 مساویه به 12 می شود به این صورت:
و چنانچه زوج بمیرد و زوجه بماند با ابن و بنت 24 می شود حاصل ضرب 3 در 8 چون زوجه ثمن می برد بدین صورت:
و در اینجا هم وارث مختلف است و هم استحقاق زیرا: فریضه در مسئله اولی بنوّت است برای رجل و در ثانیه بنوّت است برای مرئه و وارث در زوج غیر وارث در زوجه است و این است دلیل اختلاف در هردو مسئله.
رقم ثانی اینست که:
اگر زوجه بمیرد و از وی چهار برادر ابّی بمانند با زوج و پس از آن زوج بمیرد و از وی ابن بماند و بنتین در اینجا هردو مسئله یعنی هردو فریضه ارباعاً تقسیم می شوند که برای هرکدام ربع ترکه می رسد و در اینجا دو را ضرب در چهار می کنیم که حاصلش هشت شود به این صورت:
و در مسئله ثانیه که زوج بمیرد و از وی یک پسر بماند با دو دختر و سهم در اینجا دوتا مال ابن است و دوتا مال بنت که مجموعش چهار می شود و وفای ترکه در این مسئله باز هم به غیر از کسر و انکسار و زیاده و ازدیاد است و همین حکم است اگر زوج چهار پسر بر جای بگذارد که هرکدام سهمی می گیرند و در هردو فریضه از حیث عدد سهام فرقی وجود ندارد و حاصل هردو مسئله 8 می باشد. تا اینجا نهوض ترکه بود بدون کسر و انکسار و زیاده و ازدیاد در قبال سهام ورثه.
***