(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 199:
چهارشنبه 3/2/1404 هـ.ش مطابق با 24/ شوال/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
صورت ثانیه: صورت اختلاف وارث است با اتحاد استحقاق مثل جایی که میّت اوّل دو پسر بر جای بگذارد و پس از آن یکی شان بمیرد و پسری از وی برجای بماند در اینجا جهت استحقاق در هردو فریضه یکی است که بنوّت باشد و لکن وارث مختلف است.
در این مسئله اگر فرض کنیم که ترکه ی میّت اوّل 100 دینار است همین 100 دینار بین دو فرزندش که ابنین باشند تقسیم می شود بطور مساوی که برای هرکدام 50 دینار می رسد و زمانی که احدهما بمیرد و پسری برجای بگذارد سهم متوفّی را ارث می برد که همان 50 دینار باشد فلذا نصف ترکه مال ابن است و نصف دیگر مال ابنِ ابن.
صورت ثالثه: صورت اختلاف استحقاق است با اتحاد وارث عکس صورت ثانیه مثل جایی که شخصی بمیرد و از وی سه اولاد برجای بماند و پس از آن یکی از آنها بمیرد و غیر از دو برادر وارث دیگری نداشته باشد در اینجا وارث هردو یک نفر است و جهت مختلف می باشد زیرا: ارث اوّل به سبب بنوّت است و ارث دوّم به سبب اخوّت.
صورت رابعه: صورت اختلاف هردو می باشد عکس صورت اولی مثل جایی که شخصی بمیرد و بجز دو برادر وارثی برجای نماند و پس از آن احد اخوین بمیرد و دو پسر برجای بماند در چنین جایی هم وارث اختلاف دارد و هم جهت ارث که استحقاق باشد و آن اینکه جهت در اوّل اخوّت بود و در دوّم بنوّت.
در اینجا مسئله ما نیازمند عمل دیگر می شود غیر آنکه در اوّل احتیاج بود و گاهی هم احتیاجی مطرح نیست بناءً مسئله دو شق پیدا می کند: شق اوّل صورت احتیاج قبل از موت این برادر است که عمل ما دو بار تقسیم است و امّا در عمل بعد از مرگ تقسیم دوّم است که در اینجا دو سهم مال برادر موجود است و دو سهم مال دو پسر برادر میّت دوّم که هر کدام یک سهم می گیرد.
و در صورت عدم احتیاج به عمل تقسیم که شق دوّم باشد مثال ما جایی است که اگر شخص بمیرد و از وی دو پسر برجا ی بماند و پس از آن یکی بمیرد و پسری برجای بگذارد مال در اینجا تقسیم می شود بین ولد بخاطر صلب و ولدِ ولد بطور مناصفه همان گونه که قبل از موت احدهما تقسیم بین ولدین بود و بطور مساوی.
***