(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 194:
چهار‌شنبه 27/1/1404 هـ.ش مطابق با 17/ شوال/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید در مسئله جدیده چنین فرموده:
«الثانیة عشرة: ان تقصر الفریضة عن السهام بدخول احد الزوجین فیدخل النقص علی البنت و البنات و علی قرابة الاب من الاخوات لا علی الجمیع و قد تقدّم».
قصر فریضه از سهام
قصر فریضه که همان ترکه باشد از سهام که عول معروف است در صورتی محقق می شود که احد زوجین داخل باشد بنابراین قصور فریضه با عدم دخول احدهما متصوّر نیست و بنابر فرض قصور نقص بر بنت واقع می شود یا بنات و امّا مثال های عول سه مثال ذیل اند:
مثال اوّل:
اجتماع بنتین و ابوین است با احد زوجین که برای بنتین دو ثلث است و برای ابوین دو سدس و برای زوج ربع است بنابراین سهام از فریضه زاید می شود به ربع آن که صورتش این است:
و شما می دانید که نتیجه تقسیم صورت بر مخرج 3 می باشد و 3 همان ربع فریضه است که از فریضه زیاده آمده و به عبارت دیگر فریضه از سهام کم آمده به ربع آن که 3 باشد.
و اگر زوج را تبدیل به زوجه کنیم صورت حسابش این است:
و شما می دانید که حاصل تقسیم صورت بر مخرج همان ربع است که ثلاثه باشد و فرقی نیست در زیادی سهام بر فریضه یا در نقیصه فریضه از سهام.
***