(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 177:
چهار‌شنبه 24/11/1403 هـ.ش مطابق با 13/ شعبان/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
و اگر فریضه مشتمل باشد بر ثلث برها مانند: جایی که مادر وارث باشد با عدم حاجب چه ولد باشد چه اخوه و همچنان مانند جایی که کلاله ی امّ متعددین وارث باشند در چنین جاهایی مخرج ثلث می باشد.
و همچنان اگر فریضه مشتمل باشد بر ثلثین برها مخرج همان ثلث است مثل جایی که وارث بنات باشند یا اخوات ابّی یا اینکه ثلث برها و ثلثان برها وارث باشند مثل جایی که اختین ابّی وارث باشند با کلاله ی امّ متعددین در این دو مورد فریضه از ثلاثه خارج می شود و مخرج صحیحش سه می باشد که بر همان اساس ترکه ی متوفّی تقسیم می شود به سه حصه.
و اگر ربع برها وارث باشند مخرج ربع است مثل جایی که زوج اجتماع کند با ولد زوجه یا زوجه اجتماع کند با عدم ولد زوج ترکه ی متوفّی در این دو مورد تقسیم بر چهار می شود.
و همچنان بقیه فروض حکم تقسیمش به عدد صحیح همان فرض برها می باشد مثل سدس و ثمن که ترکه در این دو مورد مخرج شش و هشت داشته به عدد صحیح به صاحبان فروض داده می شود و کسر و انکساری رخ نمی دهد.
و امّا در اجتماع فرض برهای متعدد که فریضه ها مختلف اند اعداد یا مخرج های ما عناوین سه گانه پیدا می کند مانند: عنوان توافق و عنوان تداخل و عنوان تباین که از هرکدام به تفصیل یاد می کنیم و مثالش جایی است که نصفبرها با ثلث برها و ربع برها و سدس برها اجتماع کنند که در اجتماع زوج و بنت و اب چنین است.
بنابراین اصل فروض کمترین عددی است که بر فروض بطور صحیح قابل تقسیم اند ولی طریق و عملیه اش همان سه طریق و عملیه است که اشاره شد و اینک به ترتیب بحث می کنیم:
***