(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 176:
سه شنبه 23/11/1403 هـ.ش مطابق با 12/ شعبان/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید در مسئله عاشره چنین فرموده:
«العاشرة: مخارج الفروض خمسة: النصف من اثنین و الثلث و الثلثان من ثلاثة و الربع من اربعة و السدس من ستّة و الثمن من ثمانیة».
مخارج فروض
مخارج فروض پنج است نظیر: نصف، ثلث و ثلثان، ربع، سدس و ثمن و لکن فروض در اینجا شش تا است طوری که ثلث و ثلثان دوتا حساب می شود و هرگاه توحید شوند خمسه می شود.
او فقلکه: مخرج نصف دو و مخرج ثلث و ثلثان سه و مخرج ربع چهار و مخرج سدس شش و مخرج ثمن هشت می باشد.
و اعلم که: اعداد خمسه در فروض ستّه اعداد صحیحه اند طوری که به مجموع ورثه و صاحبان سهام بدون کسر و انکسار تقسیم می شود و حساب به آن اعداد منتهی می شود و الّا تحت سه عنوان دیگر داخل می شود که توافق و تداخل و تباین باشد که از هر کدام بزودی بحث می کنیم.
بنابراین اگر در فریضه نصف بر باشد نه غیر مانند: زوج با اخوه و اجداد در اینجا فریضه منحصر است در فرض زوج که نصف باشد و مخرج آن دو می باشد و ترکه در این اجتماع بدون کسر و انکسار تقسیم می شود با این تفاوت که نصف در زوج بالفرض است و در بقیه بالقرابة.
و مثل این فرض و اجتماع است فرض و اجتماع زوج با اخ که نصف مال زوج است بالفرض و بقیه مال اخ است بالقرابة.
و مثل این دو اجتماع و دو فرض است فرض اجتماع زوج با خواهر که نصف مال زوج است و بقیه مال اخت و لکن فرق این اجتماع با دو اجتماع قبلی در این است که هردو بالفرض است نه بالفرض و بالقرابة که در دو فرض قبلی بود.
***