(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 167:
دوشنبه 8/11/1403 هـ.ش مطابق با 27/ رجب/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
رد توریث
آنچه گفته شد رد میشود به اینکه قطع داریم که از فرض اوّل نظر خود را منصرف کردیم و اوّل را متأخر قرار دادیم از حیث حیات به خلاف جایی که اوّل را میراث دادیم از دوّمی از چیزی که دوّمی آن را میراث برده که این مسئله لازم دارد فرض موت اوّل و حیات او را در حالت واحده و در این فرض دینارها را برای عمرو فرض می کنیم و عدم آن را برای زید یا عکس مسئله، بنابراین تسلسل و محال بطور عادی مشاهده نمی شود و اشکالی وجود ندارد و لکن در فرق بین هردو صورت تکلّف آشکار وجود دارد زیرا: در این فرق لا محاله موت و حیات مستلزم اند در ظرف واحد در هردو صورت الّا جایی که معتمد ما نص باشد که در مسئله وجود دارد و وجه عقلی مستندش نمی باشد زیرا: مجال نقض و ابرام وجود ندارد درجایی که به وجه عقلی استدلال نشود بنابراین معتمد ما نص است که روایت عبدالرحمن بن حجاج باشد از امام صادق در مورد دو برادری که باهم مرده اند و یکی از آنها مالک صد درهم است و دیگری چیزی ندارد و هردر برادر در یک کشتی سوار شده و غرق گردیده و معلوم نیست که کدام یک پیشتر مرده امام در این رابطه فرموده که:
«المال لورثة الذی لیس له شیء[1]».
و همچنان از علی(ع) روایت شده در قومی که جمعاً غرق شده و همه اش یک خانواده بوده که حضرت فرموده :
«یرث هئولاء من هئولاء و هئولاء من هئولاء و لا یرث هئولاء مما ورث من هئولاء[2]».
و این مستند بر مرحوم مفید و سلّار حجت است زیر:ا این دو بزرگوار قائل به توریث هرکدام است که از دیگری میراث گرفته و همچنان استناد شده به وجوب تقدیم اضعف در ارث که همان اقل ارثاً باشد که در اینجا در توریث فایده ای وجود ندارد و در مسئله خبری وارد شده که مردی با خانمش زیر دیوار شده و امام فرموده که:
«تورّث المرأة من الرجل ثمّ یورّث الرجل من المرأة»
که مرحوم مفید و سلّار به توریث هرکدام به این حدیث استناد جسته فلذا در تقدیم اضعف فایده ای مشاهده نمی شود[3].
***
[1]) الوسائل، ج17، باب 1 از ابواب غرقی و مهدوم علیهم، ح3، ص590. وسائل جدید، ص308.
[2]) الوسائل، ج17، باب 3 از ابواب میراث غرقی و مهدوم علیهم، ح2، ص592، وسائل جدید، ص311.
[3]) الوسائل،ج17، باب 3 از ابواب میراث غرقی و مهدوم علیهم، ح1، ص592. وسائل جدید، ص310.