(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 153:
شنبه 15/10/1403 هـ.ش مطابق با 4/ رجب/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
اجتماع خنثی و انثی با احد ابوین
مرحوم شهید ثانی با توضیحی که عرض می کنیم این گونه فرموده:
اگر خثی با احد ابوین اجتماع کند ضرب می کنیم خمسه را در مسئله انوثیت در هجده که مسئله ذکوریت است و هردو متباین هم بوده به 90 می رسد و سپس 90 را ضرب دو می کنیم که حاصلش 180 می شود و از این مجموعه احد ابوین 33 می گیرد زیرا: یک مرتبه 6 می گیرد و مرتبه دیگر 30 و برای خنثی نصف هردو می باشد و برای انثی 61 می رسد و برای خنثی 86 که در این صورت از سهام احد ابوین نصف ساقط می شود به حسب رد زیرا: مردود بر تقدیر انوثیت خنثی شش است که همین شش فاضله است بر تقدیر ذکوریت و امّا توضیح مسئله به این صورت است:
زمانی که خنثی و انثی و ابّ تنها اجتماع کند و در اینجا اگر خنثی را انثی فرض کنیم، فرض مسئله خمسه می شود زیرا: دو انثی اجتماع کرده و برای هر دو ثلثان می رسد و برای احد ابوین سدس می رسد و باقیمانده که سدس واحد است بر همه رد میشود حسب سهام و این رد اخماساً است و از آنجا که سهام بنات اربعه اسداس است و سهم ابّ سدس واحد و امّا باقیمانده بر همه رد می شود و مال در اینجا پنج قسمت می شود برای بنات چهار قسمت آن می شود برای ابّ یک تقسیم می رسد از خمسه به این صورت:
بنابراین مسئله بر تقدیر انوثیت خنثی خمسه است و زمانی که خنثی را ذکر فرض کنیم فریضه در ابتدا ستّتة می شود که یک سهم مال ابّ است و پنج سهم مال اولاد و از آنجا که تقسیم واجب است بر هر صاحب فرض که سه باشد چون ذکر دو برابر انثی سهم می گیرد و از طرف دیگر خمسه بر سه قابل قسمت نیست پس مجبوریم سه را ضرب شش کنیم که حاصلش 18 می شود و از این مجموعه سدس مال ابّ است که سه باشد به این صورت:
باقی مانده 15 است که ثلثش مال بنت است که پنج باشد به این صورت:
و دو ثلثش 10 می شود که سهم ذکر است به این صورت:
بنابر این مسئله بر تقدیر ذکوریت خنثی 18 است و چون 5 داخل در 18 نیست و هردو بر عدد 3 توافق ندارند لذا متباینان اند که لازم است یکی را ضرب دیگری کنیم که حاصل آن 90 می شود بدین صورت:
و چونکه قاعده در خنثی ضرب در دو است مجموعش 180 می شود به این صورت:
***