(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 147:
چهارشنبه 5/10/1403 هـ.ش مطابق با 23/ جمادی الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
صورت تطبیق مسئله
برای مسئله سه صورت وجود دارد که بترتیب ذکر می کنیم:
صورت اولی: صورت اجتماع خنثی است با ذکر.
صورت ثانیه : صورت اجتماع خنثی است با انثی.
صورت ثالثه: صورت اجتماع خنثی است با هردو.
در صورت اولی سهم خنثی پنج است از دوازده چنانکه در عبارت مصنّف خواندیم زیرا: فریضه بر تقدیر ذکوریت خنثی دو و بر تقدیر انوثیت او سه می باشد و این دو عدد متباین هم بوده یکی ضرب دیگری می شود که نتیجه اش شش است و سپس این مرتفع که شش می باشد ضرب دو می شود و مجموع حاصل ضرب دوازده می شود و صورت حسابش این است:
علی هذا سهم خنثی پنج از دوازده است زیرا: نصف نصیب ذکر سه است و نصف نصیب انثی دو می باشد که مجموعش می شود پنج و این پنج حاصل جمع دو و سه است زیرا: سهم خنثی بر تقدیر ذکوریتش با ذکر دیگر شش می باشد و نصف آن سه و سهم خنثی بر تقدیر انوثیتش با ذکر دیگر چهار می شود و نصف آن دو می باشد و دو به علاوه سه پنج می شود و این است صورت حسابش:
و در صورت ثانیه سهم خنثی هفت است از چهارده زیرا: فرض هردو در این صورت سه است و فرض خنثی در صورت اولی دو می باشد و این دو عدد به دلیل مباینت ضرب همدیگر شده شش می شود و سپس ضرب دو شده مجموعش دوازده می شود و بعد از آن مجموع هشت که فرض خنثی است بر تقدیر ذکوریت با سهم او بر تقدیر انوثیت که شش می باشد جمع می شود و حاصل این جمع چهارده می شود و توضیحش را عرض می کنیم:
سهم خنثی بر تقدیر ذکوریتش با انثی هشت می شود و بر تقدیر انوثیتش شش می شود زیرا: نصف نصیب ذکر چهار است و نصف نصیب انثی دو و حاصل جمع چهار با دو شش می شود و این قاعده کلی است در باب میراث خنثی و صورت حسابش این است:
و چون مجموع سهم خنثی بر تقدیر ذکوریت هشت است و بر تقدیر انوثیت شش و حاصل جمع هردو چهارده می شود و نصف چهارده هفت می باشد که در عبارت آمده و این است صورت حسابش:
پوشیده نماند که: در عبارت مصنّف سبعه آمده که می بایست به دنبالش اربعة عشر می آمد و حالا که نیامده ذهن انسان منتقل می شود که هفت از دوازده باشد درحالی که شش از دوازده باید باشد و هفت از چهارده و چون اثنا عشر در بخش اوّل عبارت و اربعین در بخش سوّم عبارت ذکر شده بایستی در بخش دوّم عبارت اربعة عشر ذکر می شد، بناءً سهم خنثی در صورت دوّم که اجتماع با انثی باشد شش از دوازده یا هفت از چهارده است و بدین صورت نقص عبارت تذکّر داده شده اصلاح می شود.
***