دروس خارج فقه فقیه اهلبیت(ع) حضرت آیت الله العظمی حاج واعظ زاده بهسودی(دام ظله)

(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)

درس 106:

چهار‌شنبه 2/8/1403 هـ.ش مطابق با 19/ ربیع الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت^(ع).

تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول­ها.

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.

قول چهارم:

قول ارث زوجه ی ذات الولد است از تمام ما ترک و امّا غیر ذات الولد میراث نمی برد مگر از قیمت اموال منقوله و این قول از فقهایی نقل شده مانند: اسکافی و در کتبی ذکر شده مانند: فقیه، نهایه، مبسوط، شرایع، قواعد، تحریر، جامع، مختلف، ارشاد، تبصره، ایضاح، کنز، دروس، لمعه، غایة المراد، مختصر، غایة المرام، تنقیح، حاشیه ارشاد، نافع، مسالک و روضه.

قول پنجم:

قول به عدم حرمان زوجه است مطلقا که در حقیقت مقابل قول اوّل است تقریباً که قول مشهور فقهاء بود که حرمان زوجه را از ارض بطور مطلق مطرح کردند، قائلین این قول فقهایی است مانند: اسکافی و ابن جنید و قاضی ابن برّاج و شیخ طوسی در استبصار استدلال نموده به حدیث فُضیل و ابن ابی یعفور اینکه زوجتین هرکدام از ماترک زوج میراث می برد و کسانی به این قول پیوسته اند مانند: عجلی و یوسفی آبی و می گویند که زوجه از تمام ماترک زوج میراث می برد به حکم کتاب که می فرماید: و لهنّ الربع ممّا ترکتم و فقط دو چیز را استثنا کرده که وصیت و دین باشد نه غیر این دو تا و بر این رأی و فتوا روایات شیعه و سنی وارد شده مگر بعضی روایات شیعه که مخالف کتاب و سنّت است و در متن و سند نیز دچار اشکال.

و اعلم: که اختلاف آراء و اقوال از اختلاف نصوص و اخبار ناشی شده بنابراین چاره ای نیست جز اینکه نفس نصوص را نقل کنیم زیرا کتاب و کتابخانه نزد اکثریت نیست الّا کتابخانه مدرسه که همه را کفایت نمی کند علی هذا نصوصی که در این مبحث وارد شده در باب ششم و هفتم از ابواب میراث ازواج قرار گرفته که به ترتیب ذکر می کنیم:

منها: خبر ابن ابی یعفور از امام صادق(ع) که می فرماید:

«قال: سألته عن الرّجل هل یرث من دار امرأته او ارضها من الترتبة شیئاً؟ أو یکون ذالک بمنزلة المرأة فلا یرث من ذالک شیئاً؟ فقال: یرثها و ترثه من کل شیئ ترک و ترکت[1]».

و منها: خبر ابن اذینه در مورد زنها که گفته: «اذا کان لهنّ ولد اعطین من الرباع[2]».

***

[1]) الوسائل، ج17، باب 7 از ابواب میراث ازواج، ح1، ص522. وسائل جدید، ج26، ص213.

[2]) الوسائل، ج17، باب 7 از ابواب میراث ازواج، ح2، ص523. وسائل جدید، ج26، ص214.