(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 90:
چهارشنبه 16/3/1403 هـ.ش مطابق با 27/ ذی القعده/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید درمسئله پنجم می فرماید:
«الخامسة: للزوج و الزوجة مع الاعمام و الاخوال نصیبه الاعلی و للاخوال الثلث من الاصل و للاعمام الباقی و قیل: الخال من الامّ مع الخال من الابّ و الزوج ثلث الباقی و قیل: سدسه»
اقوال در مسئله
در مسئله سه قول وجود دارد:
قول اوّل:
قول شهید اوّل است در لمعه.
قول دوّم:
قول بعضی فقهاست هرچند قائلش ذکر نشده.
قول سوّم:
قول شهید اوّل است در دروس و قول علامه است در قواعد و تحریر و قول سعید فرزند علامه است.
و امّا قول اوّل قائل است به اینکه: زوج و زوجه با اعمام و اخوال نصیب اعلی را می گیرد که نصف و ربع باشد و اخوال هرچند یک نفر و امّی نیز باشد ثلث اصل را می گیرد نه ثلث باقی را و برای اعمام باقیمانده است که سدس باشد بر تقدیر زوج زیرا: نصیبش نصف است و بر تقدیر زوجه زیرا نصیبش ربع است.
و اگر اعمام و اخوال متفرق باشند با احد زوجین نصیب اعلای خودش اخذ می شود و اخوال ثلث ترکه را می گیرد از اصل نه از باقی و سدسِ ثلث برای متقرّب به امّ است از جمع اخوال هرگاه واحد باشد و ثلثِ سدس است هرگاه اکثر باشد و باقی از ثلث مال اخوال است ابوینی باشد یا ابّی و باقیمانده بعد از نصیب احد زوجین مال آنهاست و برای اعمام سدس است هرگاه متقرّب به امّ باشند هرچند یک نفر باشد و ثلث است هرگاه اکثر باشد و بینشان بالسویه تقسیم می شود و باقیمانده مال متقرّب به ابوین است یا به ابّ که بالتفاوت تقسیم می شود.
و اگر زوجین با اعمام تنها مجتمع شوند یا با اخوال تنها هرکدام شان نصیب اعلی را می گیرد و باقیمانده مال اعمام است یا مال اخوال هرچند واحد باشد یا متعدّد فرق نمیکند و جهت شان نیز متفق باشند مثل اعمام ابّی خاصّه یا امّی خاصه و اخوال نیز متفق الجهة باشند که عبارت از انتماء به میّت است فلذا باقیمانده را تقسیم می کنند که در مسئله دوّم و سوّم و آخر چهارم یادآور شدیم.
و اگر جهت انتماء اختلاف داشته باشد مثل جایی که مرأة متوفی زوج را بجا گذاشته باشد همراه با خال امّی و خال ابوینی یا ابّی در اینصورت نصف مال زوج است و خال امّی سدس اصل را می گیرد.
***