درس 73:
سه شنبه 2/2/1404 هـ.ش مطابق با 23/ شوال/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
حول معتبر و مکاتب
تقسیم حدیث نزد قدمای اصحاب تقسیم ثنایی بوده که عبارت از تقسیم ابتدایی باشد که بر اساس آن حدیث یا معتبر است یا غیر معتبر و امّا نزد متأخرین اصحاب تقسیمات شتّی دارد و دارای اقسام و انواع است تا آنجا که به 37 نوع حدیث می رسد و تازه این اقسام و انواع در احادیث معتبره است و اما حدیث ضعیف نیز اقسامی دارد که به 14 نوع حدیث می رسد که قبلاً شناختیم و اعاده نمی کنیم.
و امّا “حدیث معتبر” حدیثی می باشد که تمام اصحاب به اساس آن عمل کرده باشند و یا اکثر اصحاب یا اینکه دلیل قائم شده باشد به اعتبار آن اعمّ از دلیل اجتهادی یا دلیلی مبنی بر وثاقت یا مبنی بر حسن اعتبار و حدیث معتبر بر اساس این تعریف و تفسیر اعمّ از حدیث مقبول است چنانکه شناختیم.
و امّا “حدیث مکاتب” حدیثی می باشد که در آن حدیث از کتابت معصوم(ع) حکایت شده باشد و فرق ندارد که آن حدیث را معصوم به طور ابتدایی نوشته و بیان حکم کرده باشد یا غیر حکم موضوعی را تبیین نموده باشد یا در مقام جواب چیزی نوشته باشد.
و این تعریف برای حدیث مکاتب تعریف اخص است، بنابراین در قبال آن تعریف اعمّی نیز وجود دارد و آن اینکه برخی محدثین حدیث مکاتب را تعمیم دادند به مواردی که خط معصوم در آن موجود نبوده حکایت نشده باشد و لکن املای معصوم صورت گرفته باشد هرچند کتابت به خط کس دیگر باشد.
***