درس 45:
سه شنبه 22/8/1403 هـ.ش مطابق با 10/ جمادی الاولی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
حول حدیث مشترک و مزید
حدیث مشترک حدیثی است که در سلسله سندش یک راوی یا بیشتر مشترک باشد بین ثقه و غیر ثقه مانند: محمد بن قیس که مشترک است بین چهار نفر و این تعریف مطابق است با آنچه مرحوم مامقانی از شهید ثانی نقل کرده به این صورت:
«المشترک و هو ما کان احد رجاله او اکثر مشترک بین الثقة و غیره».
و گاهی اتفاق می افتد برای جمعی از بزرگان مطابق فهم شهید ثانی(ره) در کتاب مسالک رد گروهی از روّات به سبب اشتراک در بعضی رجال شان در عین حالی که امکان تمیّز بین شان وجود دارد آنجا که شهید ثانی می فرماید: محمّد بن قیس اسدی که ابو نصر باشد و محمّد بن قیس بجلی اسدی که ابوعبدالله باشد، این هردو نفر از امام باقر و صادق روایت نموده در حالی که یکی ممدوح است و توثیق نشده که عبارت از محمّد بن قیس اسدی باشد که مولای بنی نصر است ولی انکار نکرده اند مروی عنه ایشان را و دیگری ضعیف است که محمّد بن قیس باشد مکنّی به ابواحمد که از امام باقر(ع) بطور خاص روایت کرده.
و همچنان مشترک دیگر علی بن محمّد است که بین سه نفر مشترک می باشد که عبارت باشند از: ابن ابراهیم علّان و .ابن اذینه و ابن بندار و همچنان محمّد بن حسن مشترک است بین پنج نفر که عبارت باشند از: صفّار، محاربی، قمّی، ابن بندار و برسایی و همچنان محمّد بن اسماعیل مشترک است بین هفت نفر که عبارت باشند از: ابن بزیع، برمکی، کنعانی، جعفری، صیمری، قمّی و بلخی و همچنان حمّاد مشترک است بین دو نفر که عبارت باشند از: ابن عثمان و ابن عیسی و امثال این رجال از سایر روّات که مشترک اند.
ثمّ:
اشتراک یا در اسم است یا در لقب یا در کنیه یا در دوتای اینها یا در همه اش و امّا راه تمیّز روّات مشترک از اشتراک طریق لقب است یا طریق کنیه یا طریق اسم یا طریق اسم جد ادنا یا جد وسط یا جد اعلی و یا طریق تمیّزشان به راوی است و یا به مروی عنه و یا طریق شیخ و صحابه مشترک را از اشتراک بیرون می کند و اگر بازهم اشتراک باقی ماند با شهر و قبیله تمیّز حاصل می شود و اگر بازهم تمیّز حاصل نشد زمان راوی راه تمیّز است و اگر همه اینها جواب نداد ولاء آخرین راه است برای تمیّز.
***