درس 104:
شنبه 6/11/1403 هـ.ش مطابق با 25/ رجب/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
ابو جمیله و منقری
ابو جمیله مفضّل بن صالح اسدی است که مرحوم علامه وی را تضعیف نموده و فرموده است که:
«المفضّل بن صالح ابو جمیله الاسدی ضعیف کذّاب، یضع الحدیث[1]».
و مرحوم شیخ در رجالش وی را بدون مدح و ذم ذکر نموده و فرموده است که:
«المفضّل بن صالح ابو علی مولی بنی اسد یکنّی بابی جمیله مات فی حیات الرضا(ع)[2]».
و مرحوم نجاشی همچنان وی را تضعیف نموده مانند ابن غضائری که هنگام یادآوری از جابر بن یزید جعفی متوفّی سال 128 هـ.ق وی را تضعیف کرده و گفته است که:
«و روی عنه جماعة غمض فیهم و ضعّفوا منهم عمرو بن شمر و مفضّل بن صالح و…[3]».
و مرحوم کلینی از عده ای اصحاب شیعه روایت نموده از احمد بن عبدالله، از صفوان بن یحیی از ابی جمیله از حمید صیرفی از ابی عبدالله(ع) که فرموده:
«کلّ بناء لیس بکفاف فهو وبال علی صاحبه یوم القیامة[4]».
و امّا جواب همان جواب سابق است که صفوان بن یحیی از مفضّل بن صالح که ابو جمیله باشد در کتب اربعه نقل حدیث نکرده الّا همین روایت را و آنچه که مرحوم علامه از ضعف ابو جمیله ذکر کرد مأخوذ از ابن غضائری است و عبارت مرحوم علامه عین عبارت ابن غضائری است بدون تفاوت و قبلا شناختیم که تضعیفات ابن غضائری و همچنان تعدیلاتش اعتباری ندارد به دلیل اینکه استناد ایشان به سماع نیست و قرائات روایات نیز در قبال ایشان دیده نشده، بنابراین اگر جایی مخالف رأیش در حق ائمه یا اولیاء دیده شود نسبتش به ضعف و جعل داده می شود.
و امّا آنچه که نجاشی فرموده از تضعیف ابو جمیله بخاطر اعتقادش بوده که عبارت از نسبت غلو باشد و فساد عقیده با وثوق منافات ندارد و غلو نیز نزد قدماء مانند نفی سهو بوده از نبی(ص) که این غلو به حساب نمی آید بلکه نفی سهو از ضروریات شیعه است در عین حالی که نجاشی نیز از ابن غضائری متأثر بوده و قبلاً عرض کردیم که کتاب ضعفاء ابن غضائری اعتبار نداشته در عین حال مفهوم غلو در آن کتاب محدود نیست بلکه مقصر را نیز شامل است و این احتمال نزد متتبّع علم رجال قویاً مظنون است علی هذا این تضعیفات قاعده را در حق فقهاء ثلاثه نقض نمی کند و مراسیل آنها از حکم مسانید خارج نمی گردد.
و همچنان مرحوم وحید بهبهانی در اصلاح حال ابو جمیله چنین گفته:
«و روایة الاجلّة من اجمعت العصابة علی تصحیح ما یصح عنهم کابن ابی عمیر و ابن المغیرة و الحسن بن محبوب و البزنطی و الحسن علی بن فضّال تشهد بوثاقته و الاعتماد الیه و یؤیده بکونه کثیر الروایة[5]».
***
[1]) الخلاصة، ص258.
[2]) رجال الشیخ، ص315.
[3]) رجال النجاشی، الرقم330، امر 313.
[4]) الکافی، ج6، کتاب التجمّل، باب النوادر، ح7.
[5]) نهج المقال، ص340.