درس 227:
سه شنبه 6/3/1404 هـ.ش مطابق با 29/ ذی‌القعده/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
جهت رابعه در طلب و اراده است
بحث طلب و اراده بحث کلامی می باشد نه بحث اصولی و لکن طرح این بحث در اصول به جهت مناسبت است که اصطلاحاً استطراد می گوییم و به همین دلیل مرحوم امام از این بحث در کتابش منصرف شده و لکن رساله ی مستقلی را تحت عنوان “الطلب و الارادة” ترتیب داده و امّا دیگر اصولی ها این بحث را آورده اند و شاید تعرّض آنها بخاطر طرح این بحث در کفایه باشد بلکه یقیناً چنین است به جهت اینکه کتاب کفایه اساس دروس خارج در حلقات درسی مراجع است و مشی ما نیز مطابق کفایه است فلذا در حد کفایه از طلب و اراده بحث میکنیم، فلذا می گوییم که:
طلب مراد ما از لفظ امر نیست بلکه طلب یکی از معانی امر است و طلب به نوبه ی خودش بر دو قسم زیر است:
قسم اوّل:
“طلب مفهومی” است که از آن طلب به طلب لا بشرطی نیز تعبیر می کنند که این طلب مَقسَم واقع می شود زیرا: جنس طلب گفته می شود.
قسم دوّم:
“طلب مصداقی” است و این طلب نیز به نوبه ی خودش دو قسم زیر را تشکیل می دهد:
قسم اوّل: “طلب تکوینی” خارجی است که مضمر است در نفس آمر و لکن از طریق اسباب خاص به دست می آید فلذا حصول چنین طلبی نیازمند پنج مقدمه ی زیر است:
- تصوّر شیئ.
- تصوّر فایده برای آن شیئ.
- تصدیق و ترتّب چنین فایده ای بر چنین چیزی.
- میل و شوق نحو المطلوب و تشدید آن لحظه به لحظه.
- ایصال میل به مرحله عزم و جزم و شوق مؤکد نحو مطلوب و مقصود به قسمی که عضلات به حرکت آید فلذا نام این مرحله را اراده می گویند که از رفع موانع و ایجاد اقتضائات نحو الفعل حاصل می شود.
قسم دوّم: “طلب تشریعی” انشائی است. طلبی که مفهومش با انشاء طلب محقق می شود چه در قالب لفظ و چه در قالب کتابت و حتی اشاره نحو ایجاد مطلوب در خارج مگر انشائات امتحانیه که خودش بنفسه مطلوب است و به خارج تعدّی نمی کند.
***