درس 81:
سه شنبه 30/2/1404 هـ.ش مطابق با 22/ ذی‌القعده/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
قسم چهارم: حدیث معضل است
حدیث معضل دو تعریف دارد که به ترتیب یادآور می شویم:
تعریف اوّل: تعریف شهید ثانی است که ایشان می فرماید: حدیث معضل حدیثی است که از سند آن بیشتر از یک راوی ساقط شده باشد[1].
و قولی وجود دارد که قائلش حسین بن عبدالصمد است صاحب کتاب “وصول الاخیار الی اصول الاخبار” و ایشان می فرماید: که حدیث معضل آن است که مأخوذ باشد از جمله امر معضل یعنی که شدیداً مستغلق باشد[2].
تعریف دوّم: تعریف والد بهاء الدین عاملی است که ایشان می فرماید: حدیث معضل حدیثی است که از اسناد آن دو نفر یا بیشتر ساقط شده باشد و این ساقط شده یا محذوف چه از وسط سند باشد یا از اوّل و آخرش فرقی نمی کند[3].
قسم پنجم: حدیث معلّق است
حدیث معلّق نزد نووی که از علمای اهل سنت است عبارت است از حدیثی که: از اوّل سندش یک نفر یا بیشتر علی التوالی حذف شده باشد و این گونه حدیث را نسبت می دهد به فوق محذوف از روّات آن که اگر محذوف دانسته شد چنانکه در اغلب روایات من لا یحضر و تهذیبین مشاهده می شود در این صورت از صفات مشترکه می شود بین اقسام خمسه که عبارت باشند از: موقوف، منقطع، معضل و معلّق چنانکه در اقسام احادیث ضعیفه خواندیم و این پنج قسم متقارب المعنی بوده وجه تمایز هر یک بسیار جزئی می باشد که بعد از ممارست بیشتر سهولت بوجود آمده از همدیگر متمایز می شوند.
***
[1]) الرعایة فی علم الدرایة، ص137.
[2]) وصول الاخیار، ص108.
[3]) الوجیزة، ص3.