درس 52:
دوشنبه 7/3/1403 هـ.ش مطابق با 18/ ذی القعده/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
جایگاه شیخ منتجب الدین نزد علمای رجالی
شیخ منتجب الدین نزد علمای رجال جایگاه و مکانتی دارد که در سخنان شان منعکس است، مثلاً: صاحب ریاض العلماء ایشان را چنین معرفی می کند:
«کان بحراً لا ینزف، شیخ الاصحاب، صاحب کتاب الفهرس، یروی عن الشیخ الطبرسی(ره) المتوفی عام 548 هـ.ق و ابی الفتوح الرازی و عن جمع کثیر من علماء العامة و الخاصّة و یروی عن الشیخ الطوسی(ره) بواسطة عمّه الشیخ بابویه بن صدر عن الشیخ الطوسی المتوفّی عام 460هـ.ق[1]».
و مرحوم شیخ ابوالقاسم عبدالکریم بن محمّد رافعی شافعی متوفّی سال 623 هـ.ق در تاریخش بنام التدوین ایشان را چنین معرفی می کند:
«الشیخ علی بن عبیدالله بن حسن بن حسین بن بابویه شیخ ریّان من علم الحدیث سماعاً و ضبطاً و حفظاً و جمعاً، قلّ من یدانیه فی هذا الاعصار فی کثرة الجمع و السماع، قرأت علیه بالرّی سنة 584 و تولّد سنة 504 و مات بعد سنة 585 ثمّ قال: و لئن اطلت عند ذکره بعض الاطالة فقد کثر انتفاعی بمکتوباته و تعالیقه فقضیت بعض حقّه باشاعة ذکره و احواله[2]».
و مرحوم حرّ عاملی در ترجمه اش ایشان را چنین معرفی می کند:
«الشیخ الجلیل علی بن عبیدالله بن حسن بن حسین بن بابویه قمّی کان فاضلاً، عالماً، ثقة، صدوقاً، محدّثاً، حافظاً، راویة علّامة، له کتاب الفهرس فی ذکر المشایخ المعاصرین للشیخ الطوسی و المتأخرین الی زمانه[3]».
ایشان فهرست را به استدعای سید جلیل ابوالقاسم یحیی بن صدر که در ری دفن است و نزد عامه مردم به امام زاده یحیی معروف است نوشته آنگاه که سید برایش اینگونه پیشنهاد می کند:
«انّ شیخنا المؤفق، السعید، ابا جعفر، محمّد بن حسن الطوسی رفع الله منزلته قد صنّف کتاباً فی اسامی مشایخ الشیعة و مصنّفیهم و لم یصنّف بعده شیئ من ذالک[4]».
و شیخ منتجب الدین این درخواست را اجابت کرده که متنش چنین است:
«لو اخّر الله أجلی و حقق عملی اضفت علیه ما عندی من اسماء مشایخ الشیخ و مصنفیهم الذین تأخر زمانهم عن زمان الشیخ ابی جعفر و عاصروه[5]»
«ثمّ یقول: و قد بنیت هذا الکتاب علی حروف المعجم اقتداءً بالشیخ ابی جعفر(ره) و لیکون اسهل مأخذاً و من الله توفیق[6]»
***
[1]) ریاض العلماء، ج4، ص140.
[2]) ریاض العلماء، ج4، ص141.
[3]) أمل الأمل، ج2، ص194.
[4]) کلیات فی علم الرجال، ص111.
[5]) فهرس شیخ منتجب الدین، ص5.
[6]) فهرس شیخ منتجب الدین، ص6.