درس 23:
شنبه 30/10/1402 هـ.ش مطابق با 8/ رجب/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
حول الصدوق(ره)
ایشان محمّد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه مکنّی به ابو جعفر معروف به صدوق و ابن بابویه از اجلّ علمای شیعه و رئیس محدّثین امامیه و یکی از ارکان شریعت است که به دعای امام عصر روحی فداه به دنیا آمده.
مرحو م ایشان در سال 306 هـ.ق در قم به دنیا آمده و در سال 381 هـ.ق در ری وفات یافته و همانجا دفن شده و 20 سال تحت کفالت مرحوم پدرش قرار گرفته و سپس به بلاد عدیده سفر کرده بخاطر تلمّذ و تحدّث و در سال 368 هـ.ق وارد سرزمین بلخ شده در منزل دوستش اباعبدالله محمّد بن حسن معروف به نعمت در کِنت ایلاق از چهار کنت بلاد بلخ در آنجا مستقر شده و به مجالست شیخ نعمت مسرور گشته و به مذاکره ی او شرح صدر یافته.
مرحوم صدوق از اجلّه ی دیار بلخ اخذ حدیث کرده مانند: ابو علی حسن بن علی بن محمّد بن علی بن عمرو عطّار و ابو عبدالله حسین بن احمد اثنایی عدل و حاکم ابو احمد، احمد بن حسین بن علی و حسین بن احمد و ابو اسحق محمّد بن سعید بن عزیز سمرقندی و حدیث را در کنت ایلاق از ابو نصر محمّد بن حسن بن ابراهیم کرخی کاتب و ابو الحسن محمّد بن عمرو بن علی بن عبدالله بصری فرا گرفته.
دوستش شریف یا نعمت بر مصنّفات او اطّلاع حاصل کرده و از این مصنّفات روایت نموده که تعداد این مصنّفات به 245 تصنیف می رسیده و این اجتماع بسیار مبارک بوده که بر اثر تقاضای نعمت از مرحوم صدوق کتاب «من لا یحضره الفقیه» در حلال و حرام و شرایع و احکام به ترتیب کتاب محمّد بن زکریای رازی به نام «من لا یحضره الطبیب» تصنیف گردید.
پوشیده نماند که مجموع آثار مرحوم صدوق به 300 اثر می رسد که از آن جمله است من لا یحضره الفقیه که مرحوم سیّد حسن موسوی خراسانی در مقدمه ی کتاب من لا یحضر 219 اثر را ذکر کرده و در بعضی این آثار تعلیقه نوشته و شروح و حواشی و تحقیقات در بعضی آثار مهمّش ثبت گردیده.
آثار مرحوم صدوق تنها در حدیث خلاصه نشده در موضوعات دیگر نیز کتاب دارد مانند: رجال، فقه، تاریخ، اخلاق، ادب، تفسیر، اعتقادات، معجزات و همچنان در رجعت و شوری تصنیف داشته ثواب الاعمال و عقاب الاعمال و علل الشرایع و احکام آن از دیگر آثار صدوق است و در اکمال الدین و تمام نعمت و دیگر موضوعات نیز کتاب دارد.
***