درس 12:
شنبه 3/10/1402 هـ.ش مطابق با 10/جمادی الثانی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
نظریه ای در اوثقیّت کلینی
مرحوم محدّث نوری(ره) صاحب «مستدرک الوسائل» نظریه ای دارد در اوثقیت مرحوم کلینی و اثبتیت او آنجا که می فرماید: «انّ المدائح الواردة فی حق الکلینی تستلزم صحة روایات کتابه و اعتبارها و عدم لزوم المراجعة الی آحاد اسناد روایاتها». منظور جناب ایشان از مدائح وارده در حق کلینی مدحی است که از مرحوم نجاشی وارد شده که به حیث شاهد در قلم محدّث نوری آمده آنجا که فرموده: «انّ الکلینی اوثق النّاس فی الحدیث و اثبتهم» طوری که در عنوان قبلی مشاهده کردیم و اعاده نمی کنیم.
اذا کان الامر کذالک مرحوم علّامه در «مختلف الشیعة» می فرماید: «ابن ابی عقیل شیخ من علمائنا تقبل مراسیله لعدالته و معرفته فاذا کان ابو جعفر الکلینی(ره) اوثقهم و اثبتهم فی الحدیث فلابدّ ان یکون جامعاً لکلّ ما مدح به آحادهم من جهة الرّوایة فلو روی عن مجهول او ضعیف ممّن یترک روایته او خبراً یحتاج الی النّظر فی سنده لم یکن اوثقهم و اثبتهم».
سپس می گوید: «و یظهر من اوثقیته و اثبتیته ایضاً انّه مبرّءٌ عن کل ما قدح به الراوی و ضعّفوا به من حیث الرّوایة، کالرّوایة عن الضعفا و المجاهیل و عن من لم یلقیه و سوء الضبط و اضطراب الفاظ الحدیث و الاعتماد علی المراسیل الّتی لم یتحقق وثاقة الساقط عنده و امثال ذالک ممّا ینافی العدالة و لا یجتمع مع التثبّت و الوثاقة[1]».
انصاف:
اینست که آنچه ما در اوّل گفتیم که مدایح وارده مثل اوثقیّت یا غیرش بیشتر از اعتبار کتاب بما هو هو فایده نخواهد داشت و تأیید کتاب بر نحو کلّیه و فی الجملة از تنقیح آحاد رجال طریق روایت بی نیاز نمی کند بلکه رجالی محقق و منصف راوی ها را فرداً فرداً بررسی می نماید.
علی ایّ حال اوثقیت و اثبتیت در کلام نجاشی مرادش تحرّز از تعمّد کذب است و اینکه قلّت خطا داشته و ندرت اشتباه و هردو از اوثقیت ظاهر است به قسمی که اگر چنین نباشد ثقه نیست و لایکون ثبتاً، بنابراین ادعای مرحوم نوری در محلّش نیست و نهایت چیزی که در حق مرحوم کلینی می شود گفت اینست که: ایشان بدون واسطه روایت نمی کند الّا از ثقات و امّا با واسطه از ثقه و غیر ثقه روایت می کند پس مرحوم کلینی با جلالت قدر و عظمت مقامش از لغزش و خطا مصؤون نبوده سهو و اشتباه در قبال ایشان متصوّر است و لکن از ضعیف و مجهول عن علمٍ و عن عمدٍ روایت نمی کند.
***